UNDER CONSTRUCTION

arasamewarmeo arakomerciuli iuridiuli piri

“saqarTvelos velosportis erovnuli federacia”

w  e  s  d  e  b  a 

axali redaqcia

Tbilisi 2016 weli

muxli 1. zogadi debulebani

1.   a.a.i.p. “saqarTvelos velosportis erovnuli federacia” (svef) aris iuridiuli piri, romelic xelmZRvanelobs respublikaSi velosportis ganviTarebas da warmoadgens qveynis avtonomiuri respublikebis, saqalaqo velosportis federaciebis, velosportis klubebisa da velosportTan dakavSirebul sxva iuridiul pirTa nebayoflobiT kavSirs.

2.   mxolod velosportis federacias aqvs ufleba warmoadginos saqarTvelos velosportis interesebi, rogorc saqarTveloSi, aseve mis farglebs gareT. mxolod misi iurisdiqcia vrceldebavelosportSi saqarTvelos mTels teritoriaze.

3.   federacia anviTarebs velosportis Semdeg saxeobebs:

·         velosporti-treki;

·         velosporti-sagzatkecilo;

·         velosporti-samTo(mountain bike);

·         velosporti-bi em iqsi (BMX);

·         velotriali;

·         velokrosi;

·         veloboli;

·         velo turizmi;

·         paralimpiuri velosporti;

          -sxva saxeobebi, romlebic cnobilia velosportis saerTaSoriso kavSiris (UCI) mier.

4.   svef-s aqvs damoukidebeli balansi, saangariSsworebo (maT Soris savaluto) angariSebi sabanko dawesebulebebSi, mrgvali beWedi, Stampi, blanki, emblema da sxva Sesabamisi simboluri niSnebi.

5.   svef aRiarebs olimpiuri moZraobis principebs, iTvaliswinebs mis miznebs, amocanebs da Tavis muSaobas warmarTavssaqarTvelos olimpiur komitetTan mWidro kavSirSi.

6.   svef Tavis saqmianobaSi xelmZRvanelobs saqarTvelos konstituciiT, saqarTvelos kanoniT "sportis Sesaxeb" da Tavisi wesdebiT.

7.   svef gadawyvetilebebis Sesruleba misi kompetenciis farglebSi savaldebuloa sportuli sazogadoebebisa da uwyebebisaTvis, agreTve maT daqvemdebarebaSi myofi fizkulturul-sportuli organizaciebisaTvis.

8.   svef iuridiuli misamarTia: q. Tbilisi, universitetis q. #6.

muxli 2. saqmianobis sfero, miznebi da amocanebi

1.   svef miznad isaxavs saqarTveloSi velosportis ganviTarebasa da popularizacias.

2.   atarebs saqarTvelos teritoriaze yvela saxis sportul Sejibrebebs velosportSi, monawileobs sxvadasxva rangis sportul SejibrebebSi.

3.   atarebs RonisZiebebs specialistTa kvalifikaciis amaRlebis, velosportis propagandisa da popularizaciis mizniT, monawileobs kadrebis SerCevasa da gadanawilebaSi.

4.   amtkicebs velosportSi Sejibrebebis Catarebis wesebs, respublikuri RonisZiebebis debulebebs, kontrols uwevs mis Sesrulebas.

5.   ayalibebs nakreb gundebs, uzrunvelyofs maT momzadebas da monawileobas sxvadasxva rangis SejibrebebSi, agreTve maT mecnierul da samedicino momsaxureobas.

6.   uzrunvelyofs svef finansuri da materialur-teqnikuri bazis ganmtkicebas.

7.   mWidrod TanamSromlobs saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saqmeTa saministrosTan, saqarTvelos erovnul olimpiur komitetTan, profesiul kavSirebTan, velosipedistTa saerTaSoriso kavSirTan(UCI), evropis velosipedistTa kavSirTan(UEC) da sxvadasxva qveynebis velosportis federaciebTan.

muxli 3. federaciis uflebebi

1.   federaciis moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad, Tavisi miznebis gansaxorcieleblad eweva sawarmoo-sameurneo saqmianobas, qmnis sawarmoebs, organizaciebs iuridiuli piris uflebiT.

2.   federaciis sawarmoo-sameurneo saqmianobidan miRebuli Semosavali ar SeiZleba gadanawildes federaciis wevrebs Soris da igi gamoiyeneba mxolod sawesdebo miznebis Sesasruleblad.

3.   monawileobs sportuli nagebobebis mSeneblobasa da eqsploataciaSi.

·         monawileobs samecniero-kvleviTi saqmianobis organizebaSi;

·         uzrunvelyofs sportsmenebis, mwvrTnelebis, veteranebis da sxva specialistTa dacvas;

·         arsebuli wesis Tanaxmad waradgens sportsmenebs, mwvrTnelebs, veteranebsa da specialistebs dasajildoeblad an disciplinaruli sasjelis dasadebad.

4.   svef monawileobs kriteriumebisa pirobebis SemuSavebaSi, im sportsmenTa, mwvrTnelTa da specialistebis SesarCevad, romlebic kontraqtiT miemgzavrebian sazRvargareT an miiReben monawileobas sareklamo saqmianobaSi.

5.   saqarTvelos velosportis erovnul federaciaSi arsebuli yvela saxis qoneba da transporti imyofeba federaciis kuTvnilebaSi.

muxli 4. wevrebi, maTi uflebebi da movaleobebi

1.   svef-is wevrebi arian saqarTvelos avtonomiuri respublikebis, regionebisa da qalaqebis velosportis federaciebi, klubebi da velosportTan dakavSirebuli iuridiuli pirebi, rogorc saqarTveloSi, ise mis farglebs gareT.

2.   svef-is individualuri wevri SeiZleba iyos yoveli srulwlovani moqalaqe, romelic iziarebs da asrulebs svef-is wesdebiT gaTvaliswinebul moTxovnebs.

3.   svef-is koleqtiuri wevri SeiZleba iyos sportsmenTa koleqtivi(aranakleb sami kacisa), sportuli skolebi, yvela dainteresebuli organizacia Tu dawesebuleba.

4.   svef-is wevrebad miRebis sakiTxs wyvets gamgeoba Tavisi Sexedulebisamebr. wevrad miRebaze uaris Tqmis SemTxvevaSi, gamgeoba ar aris valdebuli ganumartos uaris mizezi ganmcxadebels.

5.   svef-is koleqtiur wevrs ufleba aqvs:

a)  airCios delegatebi svef-is yrilobaze, miiRos monawileoba arCeviTi organoebis formirebaSi.

6.   svef-is individualur wevrs ufleba aqvs:

a)    airCios da arCeuli iqnas yvela mmarTvel organoSi;

b)    federaciis yvela organoSi Sevides winadadebiT da TxovniT;

7.   svef-is wevrebi valdebulni arian daicvan svef-is wesdeba, wesebi da gadawyvetilebebi.

8.   svef-dan garicxva xdeba, Tu wevrebi:

a)    uxeSad arRveven federaciis wesdebas, wesebsa da gadawyvetilebebs;

b)    TavianTi moqmedebiTa da qceviT xels uSlian federacias muSaobaSi;

g)    garicxva xdeba gamgeobis sxdomaze, xmebis ori mesamediT, Tuki sxdomas eswreba wevrTa naxevari mainc;

d)   garicxuli wevri eqvemdebareba svef-s, masTan finansuri valdebulebebis sakiTxebis saboloo gadawyvetamde.

muxli 5. marTvis organoebi

svef-is marTvis organoebia:

a)    yriloba;

b)    gamgeoba;

g)    sarevizio komisia.

muxli 6. yriloba

1.   svef-is umaRles organos warmoadgens yriloba, romelic moiwveva oTx weliwadSi erTxel. riggareSe yriloba moiwveva gamgeobis, prezidentis an wevrTa saerTo raodenobis ori mesamedis moTxovniT. yrilobas amzadebs gamgeoba.

2.   yriloba uflebamosilia daiwyos muSaoba, Tu mas eswreba arCeul delegatTa 2/3 mainc.

3.   saqarTvelos velosportis federaciis yriloba:

a)    amtkicebs wesdebas, Seaqvs masSi cvlilebebi da damatebebi;

b)    ganixilavs saqarTveloSi velosportis ganviTarebis ZiriTad problemebs da saxavs perspeqtiul amocanebs;

g)    ismens da amtkicebs mis mier arCeuli organoebis angariSs;

d)   irCevs prezidents oTxi wlis vadiT;

e)    prezidentis wardginebiT irCevs gamgeobas, vice-prezidentebs, sarevizio komisiasa da generalur mdivans oTxi wlis vadiT;

v)    wyvets yrilobaze gansaxilvelad gamotanil sxva sakiTxebs.

4.   yrilobis Catarebis TariRisa da adgilis Sesaxeb werilobiT unda ecnobos federaciis wevrebs 3 TviT adre, xolo riggareSe yrilobis Catarebis Sesaxeb 2 TviT adre.

5.   oficialuri mowveva delegatebs yrilobaze dasaswrebad unda daegzavnoT dRis wesrigTan erTad, araugvianes 2 Tvisa yrilobis dawyebamde.

6.   svef-is prezidentobis kandidatura unda ecnobos gamgeobas araugvianes 2 Tvisa yrilobis dawyebamde. yrilobis dawyebamde araugvianes 1 Tvisa yrilobis wevrebs ecnobebaT kandidaturebis Sesaxeb.

7.   yrilobis muSaobaSi monawileobas iReben regionaluri federaciebis delegatebi. yrilobaze warmomadgenlobis normebi da kvotebi ganisazRvreba gamgeobis mier xmaT ubralo umravlesobiT.

8.   yrilobas xelmZRvanelobs gamgeoba prezidentis TavmjdomareobiT.

9.   nebismieri sakiTxis ganxilvisas, maT Soris prezidentis arCevnebisas, kenWisyra tardeba Riad, Tuki yriloba sxvagvarad ar gadawyvets.

10.  gadawyvetileba miiReba yrilobaze damswre delegatebis xmaTa ubralo umravlesobiT, xmaTa erTnairi raodenobis SemTxvevaSi gadamwyvetia Tavmjdomaris xma.

11.  “sportis Sesaxeb” kanonSi Setanili cvlilebis Tanaxmad (muxli 1, punqti 6²) prezidentis kandidatad wardgenili piri unda iyos umaRlesi ganaTlebis mqone, ar iyos nasamarTlevi da sargeblobdes maRali reputaciiT.

12.  “sportis Sesaxeb” kanonSi Setanili cvlilebis Tanaxmad (muxli 1, punqti 6¹), saqarTvelos erovnuli federaciis umaRlesi organoa yriloba, romlis wevrTa aranakleb sam meoTxeds sportuli organizaciebi unda warmoadgendnen.

13.  yrilobis mimdinareoba aisaxeba oqmSi.

Mmuxli 7. Ggamgeoba

1.   svef-is gamgeoba warmoadgens federaciis ganmkargulebel organos, igi wyvets sakiTxebs, yrilobebs Soris Seaqvs federaciis wesdebaSi droebiTi cvlilebani.

2.   gamgeobas Tavmjdomareobs prezidenti, xolo misi aryofnis SemTxvevaSi vice-prezidenti an generaluri mdivani.

3.   atarebs sxdomebs saWiroebisamebr, aranakleb kvartalSi erTxel.

4.   iwvevs svef-is riggareSe yrilobas gamgeobis wevrTa 2/3-is moTxovniT.

5.   gamgeobis sxdoma uflebamosilia, Tu mas eswreba gamgeobis wevrTa naxevari mainc, maT Soris prezidenti, xolo misi aryofnis SemTxvevaSi, vice-prezidenti an generaluri mdivani. gadawyvetileba miiReba xmebis umravlesobiT.

6.   gamgeobas SeuZlia gaanTavisuflos gamgeobis wevri seriozuli darRvevis an Seuferebeli saqcielis gamo xmaTa umravlesobiT da miiRos axali wevri mis nacvlad.

7.   kamaTis mimdinareoba aisaxeba oqmSi.

8.   gamgeoba xelmZRvanelobs morigi yrilobis mosamzadebel samuSaoebs, aseve amtkicebs saarCevno delegatTa sias.

muxli 8. federaciis prezidenti

1.   svef-is prezidenti warmoadgens federaciis xelmZRvanel organos, romelic anxorcielebs erTpirovnuli mmarTveli organos funqciebs.

2.   svef-is prezidenti anxorcielebs yvela mimarTulebis xelmZRvanelobas, Tavmjdomareobs gamgeobas da irCeva yrilobis mier 4 wlis vadiT, delegatTa xmebis umravlesobiT. prezidenti uflebamosilia waradginos Tavisi kandidatura axali vadiT.

3.   svef-is prezidenti xels uwyobs qveyanaSi velosportis ganviTarebas mis materialur-teqnikuri bazis ganmtkicebas.

4.   prezidenti Tavmjdomareobs yrilobas da gamgeobis sxdomebs, anawilebs gamgeobisa da yrilobis wevrTa movaleobebs, xolo prezidentis aryofnis SemTxvevaSi mis funqciebs asrulebs generaluri mdivani an vice-prezidenti federaciis prezidentis davalebiT.

5.   prezidenti wyvets da marTavs federaciis finansur da ekonomikur saqmianobas.

6.   moqmedebs federaciis saxeliT, warmoadgens federaciis interesebs saxelmwifo organoebTan urTierTobaSi, komerciul da arakomerciul organizaciebTan da dawesebulebebTan, saerTaSoriso da sxva organizaciebTan da fizikur pirebTan, xsnis sabanko(maT Soris savaluto) angariSebsa da sxva angariSebs, gascems mindobilobas.

7.   ganagebs federaciis qonebasa da fulad saxsrebs.

8.   axorcielebs sxva funqciebs, romlebic ar Sedis svef-is sxva organoebis funqciebSi.

9.   svef-is prezidenti amave dros aris gamgeobis Tavmjdomare.

10.  svef-is prezidentis vadamde gadadgomis an sxva mizeziT Tanamdebobidan wasvlis SemTxvevaSi, mis movaleobas asrulebs vice-prezidenti an generaluri mdivani, gamgeobis wevrTa xmebis 2/3-iT.

muxli 9. generaluri mdivani

1.   svef-is generaluri mdivani aris svef-is mTavari aRmasrulebeli Tanamdebobis piri.

2.   svef-is generalur mdivans irCevs federaciis yriloba prezidentis wardginebiT.

3.   svef-is generaluri mdivani warmarTavs federaciis safinanso-ekonomikur da administraciul saqmianobas, xelmZRvanelobs aparats da komisiebs.

4.   svef-is generaluri mdivani axorcielebs urTierTobebs evropis velosipedistTa kavSirTan, velosportis saerTaSoriso kavSirTan da sazRvargareTis qveynebis federaciebTan.

muxli 10. vice-prezidentebi

1.   svef-is vice-prezidentebs irCevs yriloba prezidentis wardginebiT.

2.   vice-prezidentebis ufleba-movaleobebs  gansazRvravs svef-is prezidenti.

3.   asruleben sxva funqciebs prezidentis davalebiT.

4.   svef-is vice-prezidentTa raodenoba ganisazRvros maqsimum 5 vice-prezidentis odenobiT.

5.   gamgeoba uflebamosilia SeuCeros vice-prezidents uflebebi wesdebis uxeSi darRvevisa an federaciis muSaobaSi xelis SeSlis SemTxvevaSi, xmaTa umravlesobiT, Tuki gamgeobis sxdomas eswreba gamgeobis wevrTa 2/3.

muxli 11. sarevizio komisia

1.   svef-is makontrolebel organos warmoadgens sarevizio komisia.

2.   sarevizio komisiis Tavmjdomares irCevs yriloba iseTive wesiT da vadiT, rogorc prezidents. mis SemadgenlobaSi Sedian Tavmjdomare da wevrebi.

3.   sarevizio komisia:

a)  akontrolebs svef-is wesdebisa da yrilobis gadawyvetilebebis Sesrulebas.

b) amowmebs svef-is safinanso sameurneo saqmianobas.

g) eswrebian gamgeobis sxdomebs da riggareSe yrilobas saTaTbiro xmis uflebiT.

d) sarevizio komisiis wevri ar Seizleba iyos amavdroulad gamgeobis wevri.

muxli 12. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa

1.   svef-s ufleba aqvs sakuTrebaSi hqondes miwis nakveTebi, Senoba-nagebobebi, mowyobilobebi, transporti, inventari, teqnika, kulturul-saganmanaTleblo da sportul-gamajansaRebeli daniSnulebis qoneba, fuladi saxsrebi, aqciebi, sxva fasiani qaRaldebi da qoneba, romelic saWiroa federaciis saqmianobis materialuri uzrunvelyofisaTvis.

2.   svef-is safinanso wyaroebs Seadgens:

a)  saqarTvelos sportisa da axalgazrdobis saministrodan miRebuli saxsrebi;

b) sawevro da miznobrivi Senatanebi;

g) sxvadasxva organizaciebidan da fizikuri da iuridiuli pirebisagan  miRebuli finansuri daxmarebebi da nebayoflobiTi Semowirulobebi;

d) qonebis, xelovnebis nawarmoebTa da fuladi saxsrebis CuqebiTa da anderZis datovebiT.

e)  Semosavlebi federaciis mier Catarebuli RonisZiebebidan;

v)  Semosavlebi samewarmeo, saganmanaTleblo, samecniero da sagareo ekonomikuri saqmianobidan;

z) sxva Semosavlebi, romelic ar aris akrZaluli kanonmdeblobiT;

T) damxmare xasiaTis samewarmeo saqmianobidan miRebuli Semosavlebi;

i) saxelmwifo kreditebi, grantebi da sxva daxmarebebi;

k)  sakuTari ekonomikuri saqmianobidan miRebuli Semosavlebi;

l) presisa da radio-satelevizio gadacemaTa Semosavlebi, poligrafiul sawarmoebSi gamocemuli beWdviTi produqciis gavrcelebiT miRebuli Semosavlebi;

m)  sponsor organizaciaTa gadmonaricxidan da reklamiT miRebuli Semosavlebi;

n) sportuli bazis ijariT miRebuli Semosavlebi;

o) sportsmenTa saqarTvelos federaciidan sxva federaciaSi gadasvlis saxelSekrulebo Tanxebidan miRebuli Semosavlebi;

p)  atributikis gamoyenebis uflebiT miRebuli Semosavlebi;

1.    

2.    

3.   svef-is qonebis mflobeli aris federacia, federaciis calkeul wevrs ar ekuTvnis federaciis qonebis wili.

4.   federacias ufleba aqvs moaxdinos yovelgvari garigeba mis sakuTrebaSi arsebul qonebaze, Tuki is ar ewinaaRmdegeba moqmed kanonmdeblobas.

5.   federaciis samewarmeo saqmianobidan miRebuli Semosavali ar SeiZleba gadanawildes federaciis wevrebze da gamoyenebuli unda iqnas mxolod federaciis miznebisaTvis. federacias ufleba aqvs gamoiyenos Tavisi kuTvnili saxsrebi qvelmoqmedebisaTvis.

6.   federacia adgens balanss, awarmoebs sabuRaltro da sagadasaxado aRricxvas, statistikas da sxv. kanonmdeblobiT dadgenili normebis mixedviT.

muxli 13. federaciis saxsrebis gamoyeneba

1.   federaciis saxsrebi gamoiyeneba:

a)  respublikuri da saerTaSoriso Cempionatebis, turnirebis, amxanaguri Sexvedrebis, saswavlo-sawvrTneli Sekrebebis, sxva RonisZiebebis organizebaze da monawileobis miRebaze, rogorc yveynis SigniT, ise mis farglebs gareT;

b) mimdinare saqmianobis ganxorcielebasa da ganviTarebaze;

g) samivlinebo da sxva xarjebis gadaxdaze, romlebic dakavSirebulia federaciis CarCoebSi saqmianobis Catarebul RonisZiebebTan;

d) samecniero da kvleviTi samuSaoebis finansirebaze;

e)  gamomcemlobasa da sareklamo saqmianobaze;

v)  saorganizacio da sameurneo moTxovnilebebze, maT Soris: saTavsoebis, mowyobilobebis, forma-inventaris, satransporto saSualebebis, sakancelario saqonlis, sawvav-sapoxi masalebisa da sxva saqonlis SeZena da  arendirebisaTvis;

z) velosportis veteranTa daxmarebisaTvis da saqvelmoqmedo saqmianobisaTvis.

2.   federaciaSi dasaqmebul muSwkTa Sromis anazRaureba xdeba dadgenili xelfasis ganakveTebisa da Tanamdeboebrivi sargoebis safuZvelze.

3.   respublikur da saerTaSoriso sarbielze miRweuli warmatebebisaTvis da maRali SedegebisaTvis, federacias ufleba aqvs calkeul muSakebze, mwvrTnelebze da sportsmenebze gasces fuladi  jildo gamgeobis mier dadgenili nixris mixedviT.

4.   svef angariSvaldebulia mxolod Tavisi yrilobis winaSe.

muxli 14. federaciis saqmianobis Sewyveta

(likvidacia, reorganizacia)

1.   saqarTvelos velosportis erovnuli federaciis likvidacia xdeba yrilobis gadawyvetilebis safuZvelze, misi wevrTa xmebis 2/3-iT, xolo kanonmdeblobis darRvevis SemTxvevaSi - sasamarTlos gadawyvetilebiT.

2.   federaciis saqmianobis Sewyvetis SemTxvevaSi mis saxsrebsa da qonebas, moqmedi kanonmdeblobis Sesabamisad gaanawilebs salikvidacio komisia, romelsac qmnis federaciis yriloba. salikvidacio komisiis Seqmnis momentidan federaciis prezidentis uflebamosileba uqmdeba da federaciis marTva gadaecema komisias.

3.   federacia kargavs iuridiuli piris uflebas misi likvidaciis momentidan.

ველოსპორტი (ფრანგ. velocipede <</span> ლათ. velox _ სწრაფი, pes _ ფეხი). სპორტის სახეობა, რომელიც მოიცავს ველოსიპედით ტრეკზე და გზატკეცილზე რბოლას, ველოკროსს, მაუნთინბაიკს (სამთო დაშვება), ფიგურულ ტარებას, ველობურთს, ველოპოლოს.

მსოფლიოს ჩემპიონატი ტრეკზე რბოლაში იმართება 1893 წლიდან, საგზატკეცილო რბოლაში — 1921-იდან, ველოკროსში _ 1950-იდან; ოლიმპიური თამაშების პროგრამაშია: 1896-იდან — კაცები, 1984-იდან — ქალები.
ველოსიპედის ისტორიული საწყისები კამათის საგანს წარმოადგენს. ველოსიპედიზმის ისტორიის საერთაშორისო კონფერენციის (ICHC – 1990 წლიდან ყოველწლიურად ტარდება სხვადასხვა ქვეყანაში ) მასალების მიხედვით, ველოსიპედის,როგორც თვითმოძრავი ორთვლიანი მექანიზმის ისტორია, XIX საუკუნეში იწყება. თუმცა, არსებობს 1493 წლით დათარიღებული ნახატი, რომელზეც გამოსახულია ველოსიპედის მსგავსი მექანიზმი და რომელიც ეკუთვნის ლეონარდო და ვინჩის მოსწავლეს, ჯიაკომო კაპრიოტის. თვით ლეონარდო და ვინჩიმ მიაგნო ჯაჭვური გადაცემის პრინციპს (აღწერილია 1435 წელს შესრულებულ ნახატზე), მაგრამ ეს აღმოჩენა მხოლოდ ხუთი საუკუნის შემდეგ განხორციელდა. საეჭვოდაა მიჩნეული ფრანგი კომტ დე სივრაკის განცხადება, რომ მან 1791 წელს გამოიგონა ორთვლიანი მექანიზმი, რომელსაც “ცელერიეფერი” დაარქვა. დანამდვილებით ცნობილია, რომ 1817 წელს გერმანელმა კარლ ფონ დრეიზმა შექმნა “Lauftmashcine” (მრბოლი მანქანა), რომელსაც პრესამ ჯერ დრეზინა, შემდეგ კი ველოსიპედი უწოდა. ფონ დრეიზის თქმით, ხის ორთვალა მექანიზმის, როგორც ცხენის ერთგვარი შემცვლელის გამოგონება განაპირობა 1816 წლის გვალვამ და შიმშილმა. 1817 წელს მანჰეიმში მან თავისი მექანიზმით 13 კილომეტრი ერთ საათზე ნაკლებ დროში დაფარა. 1860-იან წლებში საფრანგეთში ველოსიპედის წინა ბორბალს პედლები გაუკეთეს. ექსპერტებს ჯერ არ აქვთ გარკვეული, ვინ იყო პირველი ამ საქმეში – ერნსტ მიშო, პიერ ლალემენტი თუ ალექსანდრ ლეფევრი. 1879 წელს ინგლისელმა ჰენრი ლოუსონმა შექმნა ველოსიპედი ჯაჭვური გადაცემით, 1888 წელს კი ჯონ ბოიდ დანლოპმა _ პნევმატური საბურავით. XIX საუკინის ბოლოს ველოსიპედმა კონსტრუქციულად თანამედროვე სახე მიიღო.
ველოსპორტის დაბადების თარიღად მიჩნეულია 1868 წლის 31 მაისი, როცა პარიზში (პარკი სენ-კლუ) გაიმართა პირველი რეგისტრირებული რბოლა 2 კილომეტრზე. გაიმარჯვა ინგლისელმა ექიმმა ჯეიმს მურმა, რომელმაც ერთი წლის შემდეგ პირველი საგზატკეცილო რბოლაც მოიგო: პარიზ-რუანის 120-კილომეტრიანი ტრასა საათში საშუალოდ 12,4 კმ სიჩქარით გაიარა. ველოსპორტში პირველ რეკორდსმენად ითვლება ასევე ინგლისელი სპორტსმენი, ვინმე დოდსი. მან 1876 წლის 25 მარტს 1 საათში 25 კმ და 508 მ დაფარა.
ტრეკზე პირველი ველორბოლა მოეწყო ინგლისში 1868 წელს. იმდროინდელი ტრეკი იპოდრომის ტიპის, ოვალური მინდორი იყო. მოგვიანებით შენდებოდა თიხის, წიდისა და ბეტონისსაფრიანი ტრეკები 20-35-გრადუსიანი ვირაჟებით. XIX საუკუნის მიწურულს ველოსპორტი სწრაფად განვითარდა ევროპის მრავალ ქვეყანაში, ამერიკასა და ავსტრალიაში. გერმანიაში პირველი ველოშეჯიბრება მოეწყო 1882 წელს, რუსეთში _ 1883 წელს.
1970-იან წლებში ველოსპორტის ცალკე სახეობად ჩამოყალიბდამაუნთინბაიკი (ინგლ. mountain _ სამთო, bike _ ველოსიპედი), ანუ სამთო დაშვება, რომელიც აერთიანებს სამთო რბოლის ძირითად დისციპლინებს (მთიდან სწრაფდაშვება, რბოლა დასერილ ადგილებში, წინაღობათა გადალახვა, მთაზე ასვლა, ტრიუკები და ხტომები). პირველი სპეციალური სამთო ველოსიპედი დააპროექტა ამერიკელმა კონსტრუქტორმა გარი ფიშერმა, მანვე დაიწყო ამ ველოსიპედების სერიული წარმოება. 1969 წლიდან იმართება მსოფლიოს ჩემპიონატები, 1996 წელს კი სამთო დაშვება ოლიმპიური სახეობა გახდა. მაუნთინბაიკის ცალკეულ დისციპლინათა უმეტესობას სპორტის ექსტრემალურ სახეობებს მიაკუთვნებენ.
ველოსპორტი ყველა ოლიმპიადის პროგრამაში შედიოდა. 1896-1924 წლებში შეჯიბრების პროგრამა არაერთხელ გადაისინჯა. მაგალითად, პირველ თამაშებში პროგრამაში იყო ველოსპორტის 6 დისციპლინა, მეორეში _ 1, მესამეში _ 7. 1928-92 წლებში მნიშვნელოვანი ცვლილებები არ მომხდარა, 1996 წლიდან კი პროგრამას დაემატა ქალთა და კაცთა საგზატკეცილო ინდივიდუალური რბოლა და სამთო ველოსპორტი, დისციპლინების რაოდენობა 14-მდე გაიზარდა. პირველი ოლიმპიური ჩემპიონი იყო ფრანგი პაულ მასონი, რომელმაც მოიგო ჰიტი ადგილიდან, სპრინტი 2000 მ და რბოლა 10000 მ. ოთხგზის ოლიმპიური ჩემპიონია მარკუს ჰერლი (აშშ), 3-3 ოქროს მედალი აქვთ მოპოვებული დანიელ მორელონს, პაულ მასონს და ფლორიან როუსს (სამივე _ საფრანგეთი).

ველოსიპედისტთა საერთაშორისო კავშირი (Union Cycliste Internationale – UCI) დაარსდა 1900 წლის 14 აპრილს პარიზში (საფრანგეთი). დამფუძნებელი ქვეყნები: აშშ, ბელგია, იტალია, საფრანგეთი და შვეიცარია. აერთიანებს 159 ქვეყნის ფედერაციას და 5 კონფედერაციას.
ევროპის ველოსპორტის კავშირი (Union Europeenne de Cyclisme – UEC) დაარსდა 1990 წელს. აერთიანებს 47 ქვეყნის ფედერაციას.

საგზატკეცილო ველორბოლა
მსოფლიოს ჩემპიონები -კაცები

1927 ალფრედო ბინდა, იტალია
1928 გეორგ რონსი, ბელგია
1929 გეორგ რონსი, ბელგია
1930 ალფრედო ბინდა, იტალია
1931 ლეარჩო გუერა, იტალია
1932 ალფრედო ბინდა, იტალია
1933 გეორგ სპეიჩერი, საფრანგეთი
1934 კარლ კაერსი, ბელგია
1935 ჟან აერტსი, ბელგია
1936 ანტონინ მაგნე, საფრანგეთი
1937 ელოი მეულენბერგი, ბელგია
1938 მარსელ კინტი, ბელგია
1946 ჰანს კნეჰტი, შვეიცარია
1947 თეოდორ მიდელკამპფი, ჰოლანდია
1948 ბრიეკ სჰოტი, ბელგია
1949 რ. ვან სეენბერგენი, ბელგია
1950 ბრიეკ სჰოტი, ბელგია
1951 ჰერდი კუბლერი, შვეიცარია
1952 ჰეინც მიულერი, საფრანგეთი
1953 ფაუსტო კოპი, იტალია
1954 ლოისონ ბობეტი, იტალია
1955 სტან ოსკერსი, ბელგია
1956 რ. ვან სეენბერგენი, ბელგია
1957 რ. ვან სეენბერგენი, ბელგია
1958 ერკოლე ბალდინი, იტალია
1959 ანდრე დარიგადე, საფრანგეთი
1960 რიკ ვან ლუი, ბელგია
1961 რიკ ვან ლუი, ბელგია
1962 ჟან სტაბლინსკი, საფრანგეთ
1963 ბენონ ბეჰეიტი, ბელგია
1964 იან იანსენი, ჰოლანდია
1965 ტომ სიმპსონი, დიდი ბრიტანეთი
1966 რუდი ალტიგი, გფრ
1967 ედი მერქსი, ბელგია
1968 ვიტორიო ადორნი, იტალია
1969 ჰარმ ოტენბროსი, ჰოლანდია
1970 ჟან-პოლ მონსერე, ბელგია
1971 ედი მერქსი, ბელგია
1972 მარინო ბასო, იტალია
1973 ფელიცე გიმონდი, იტალია
1974 ედი მერქსი, ბელგია
1975 ჰენ კუიპერი, ჰოლანდია
1976 ფრედი მარტენსი, ბელგია
1977 ფრანჩესკო მოზერი, იტალია
1978 გერი კნეტემანი, ჰოლანდია
1979 იან რაასი, ჰოლანდია
1980 ბერნარ ჰინაულტი, საფრანგეთი
1981 ფრედი მარტენსი, ბელგია
1982 ჟუზეპე სარონი, იტალია
1983 გრეგ ლემონი, აშშ
1984 კლოდ კრიკელონი, ჰოლანდია
1985 ზუპ ზოეტემელკი, ბელგია
1986 მორენო არგენტინი, იტალია
1987 სტეფენ როშე, ირლანდია
1988 მაურიციო ფონდრიესი, იტალია
1989 გრეგ ლემონი, აშშ
1990 რუდი ჰაენენსი, ბელგია
1991 ჯანი ბაგნო, იტალია
1992 ჯანი ბაგნო, იტალია
1993 ლანს არმსტრონგი, აშშ
1994 ლიუკ ლებლანი, საფრანგეთი
1995 აბრაჰამ ოლანო მანზანო, ესპანეთი
1996 იაოჰან მუზეუმი, ჰოლანდია
1997 ლორენ ბროსარი, საფრანგეთი
1998 ოსკარ კამენზინდი, შვეიცარია
1999 ოსკარ ფრეირე გომესი, ესპანეთი
2000 რომან ვაინსტეინსი, ლატვია
2001 ოსკარ ფრეირე გომესი, ესპანეთი
2002 მარიო ჩიპოლინი, იტალია
2003 იგორ ასტორლოა, ესპანეთი
2004 ოსკარ ფრეირე გომესი, ესპანეთი

სწაგზატკეცილო ველორბილა
მსოფლიოს ჩემპიონები – ქალები

1958 ე.იაკობსი, ლუქსემბურგი
1959 ივონ რეინდერსი, ბელგია
1960 ბერილ ბარტონი, დიდი ბრიტანეთი
1961 ივონ რეინდერსი, ბელგია
1962 მ.რ. გაილარდი, ბელგია
1963 ივონ რეინდერსი, ბელგია
1964 ემ. სონკა, სსრკ
1965 ელ. ეიჰოლცი, გდრ
1966 ივონ რეინდერსი, ბელგია
1967 ბერილ ბარტონი, დიდი ბრიტანეთი
1968 კორნელია ჰეიჯი, ჰოლანდია
1969 ე. მაკ ელმური, აშშ
1970 გ. გამბილონი, საფრანგეთი
1971 ა. კონკინა, სსრკ
1972 გ. გამბილონი, საფრანგეთი
1973 ნ. ვანდერბოეკი, ჰოლანდია
1974 გ. გამბილონი, საფრანგეთი
1975 ტრ. ფოპმა, ჰოლანდია
1976 კორნელია ჰეიჯი, ჰოლანდია
1977 ჟ. ბოსტი, საფრანგეთი
1978 ბეატე ჰაბეტსი, გფრ
1979 პეტრა დე ბრუინი, ჰოლანდია
1980 ბეტ ჰეიდენი, აშშ
1981 უტე ენზენაუერი, გფრ
1982 მენდი ჯოინსი, დიდი ბრიტანეტი
1983 მარიან ბერგლუნდი, შვეიცარია
1985 ჟენი ლონგო, საფრანგეთი
1986 ჟენი ლონგო, საფრანგეთი
1987 ჟენი ლონგო, საფრანგეთი
1989 ჟენი ლონგო, საფრანგეთი
1990 კატერინ მარსალი, საფრანგეთი
1991 ლ. ვან მოორსელი, ჰოლანდია
1993 ლ. ვან მოორსელი, ჰოლანდია
1994 მონიკა ვალვიკი, ნორვეგია
1995 ჟენი ლონგო, საფრანგეთი
1996 ბარბარა ჰეებუ, შვეიცარია
1997 ალესანდრა კაპელოტო, იტალია
1998 დიანა ზილიუტე, ლიტვა
1999 ედიტა პუსინკაიტე, ლიტვა
2000 ზინაიდა სტაჰურსკაია, ბულგარეთი
2001 ნიკოლ კუკი, დიდი ბრიტანეთი
2002 სიუზან ლიუნგსკოგი, შვეიცარია
2003 სიუზან ლიუნგსკოგი, შვეიცარია
2004 იუდიტ არნდტი, გერმანია

ქართული ველოსპორტი


საქართველოს ველოსპორტის ფედერაცია დაფუძნდა 1992 წლის 13 მარტს.
1992 წლიდან ველოსპორტის საერთაშორისო კავშირისა (UCI) და ევროპის ველოსპორტის კავშირის (UEC) წევრია.
პრეზიდენტები: ომარ ფხაკაძე (1992-93), ბიჭიკო ასკურავა (1994), ემზარ გელაშვილი (1995), შალვა საღარეიშვილი (1996), იოსებ გოცირიძე _ მოვალეობის შემსრულებელი (1996-98), ბესარიონ ნადირაძე (1998 -2012, ) ომარ ფხაკაძე (2012- წლიდან).


საქართველოში ველოსპორტი XIX საუკუნის მიწურულს შემოვიდა, როცა თბილისში, ყოფილი დიდი მთავრის (ახლანდელი უზნაძის) ქუჩაზე აიგო პირველი ველოტრეკი. ამ საქმის ერთ-ერთი თაოსანი იყო ცნობილი სამხედრო ინჟინერი, თავადი ვასილ ჯორჯაძე (1856-1927), რომელსაც საკმაოდ დიდი თანხა გაუღია. ტრეკის ამოქმედების ოფიციალურ თარიღად 1892 წელი სახელდება. ძველ ველოსიპედისტთა გადმოცემით კი აქ 1886 წლიდან უკვე იმართებოდა შეჯიბრებები, მაგრამ უსახსრობის გამო მალე დახურულა. 1893 წელს ტრეკი ვასილ ჯორჯაძეს გამოუსყიდია და ექვსთა ტურნირი მოუწყვია. პეტერბურგის ჟურნალ “ველოსიპედის” მიხედვით, ამ ტურნირში სწორედ ჯორჯაძეს გაუმარჯვია, თანაც _ დიდი უპირატესობით. ამიტომაც არის, რომ საქართველოს პირველ ველოსიპედისტად ვასილ ჯორჯაძეა აღიარებული. XX საუკუნის დასაწყისში სახელი გაითქვა ლადო კავსაძემ _ პოპულარულმა ველოსიპედისტმა, მოჭიდავემ, საოპერო და საესტრადო მომღერალმა. 1907 წლის 18 მაისს თბილისის ველოტრეკზე გამართულ “გრანდიოზულ ველოსამოტორო რბოლაში” (ასე იუწყებოდა იმდროინდელი აფიშები) კავსაძემ რუსთა სახელოვან სპორტსმენს სერგეი უტოჩკინს აჯობა და ჯილდოდ 300 მანეთი მიიღო. ამის შემდეგ კავსაძე წარმატებით გამოდიოდა ილერის, ტულის, ხარკოვისა და მოსკოვის ველოტურნირებში, პეტერბურგში კი, გარდა რუსებისა, დაუმარცხებია ინგლისელი, ამერიკელი და იტალიელი მრბოლელები.
1916 წელს წარმატებული მრეწველობის, ძმები ლგოტაკების შემწეობით საფუძვლიანად გადაკეთდა თბილისის ველოტრეკი. ლგოტაკები, სხვა საქველმოქმედო საქმეებთან ერთად, ველოსპორტსაც დიდ ყურადღებას უთმობდნენ: აწყობდნენ შეჯიბრებებს, აწესებდნენ პრიზებს, ფინანსურად ეხმარებოდნენ ხელმოკლე ველოსიპედისტებს. იმ პერიოდში წარმატებულ მრბოლელად ითვლებოდა საზღვარგარეთული ფირმა “დუქსას” მექანიკოსი ნიკოლოზ გაბრიელოვი, რომელსაც არაერთი ცნობილი უცხოელი მეტოქე დაუმარცხებია. 1910-იან წლებში ველოსპორტი ქუთაისშიც გავრცელდა, რასაც ხელი შეუწყო ყოფილი მიხაილოვის (ამჟამად ფალიაშვილის) ქუჩაზე ველოსიპედების საფირმო მაღაზიის გახსნამ. ამ მაღაზიის მეპატრონეს ვლადიმერ ტერკის თაოსნობით საღორიას ტყის მიდამოებში ხშირად იმართებოდა ველოსიპედისტთა შეჯიბრებები. 1920 წელს ქუთაისის “შევარდენის” ვარჯიშთავმა დათა ჯავრიშვილმა ჩამოაყალიბა ველოსიპედისტთა სექცია, “უმთავრესად ყურადღება ქონდა მიქცეული სიარულის სწავლას და ფიგურების კეთებას. აგრეთვე ველოსიპედელთა სექციის მიზანი იყო გაემართა შეჯიბრებები ურთიერთ შორის: ჩქარ სიარულზე, ნელ სიარულზე და ფიგურების კეთებაზე. დღემდის უმთავრესი ყურადღება მიქცეული ქონდა სიარულის სწავლას და ფიგურების კეთებას. საზოგადოებას ველოსიპედისტთა გუნდმა უჩვენა თავისი მოკლე ხნის ნამუშევარი, 9 მაისს, როდესაც იყო გამოსვლები ტან-სავარჯიშო საზოგადოება “შევარდენი”-ს. ახლო მომავალში მას მიზნად აქვს მოაწყოს შეჯიბრებები ველოსიპედელთა შორის და ექსკურსიები.” ( ჟურნალი ‘შევარდენი”. 1920 წელი, ქუთაისი).
სსრკ ჩემპიონატში ქართველთაგან პირველი გამარჯვებები მოიპოვა გიორგი ლეჟავამ, რომელმაც 1939-45 წლებში 4-ჯერ მოიგო სალიდერო რბოლა. 40-50-იან წლებში გამოირჩეოდნენ ავთანდილ გუნია, არკადი ხაბურზანია, ოთარ დადუნაშვილი, ვლადიმერ ძებინიაური, ედუარდ ჯიმშელეიშვილი. მათი გზა ღირსეულად გააგრძელა ქუთაისელმა სპრინტერმა ომარ ფხაკაძემ, რომელმაც ერთბაშად დაიპყრო სპორტული სიმაღლეები, 1965 წელს კი მსოფლიოს ჩემპიონის ტიტული მოიპოვა. ფხაკაძე მთელი 10 წელიწადი ლიდერობდა საბჭოთა ნაკრებში და პლანეტის ერთ-ერთ უძლიერეს სპრინტერად ითვლებოდა. სხავდასხვა თაობის ველოსიპედისტთა შორის საკავშირო და საერთაშორისო სარბიელზე წარმატებით გამოდიოდნენ შოთა კაცაძე, იგორ ვოლკოვი, ვლადიმერ პოპოვი, პეტრე ჩევარდოვი, ემზარ გელაშვილი, ოთარ მჭედლიშვილი და სხვ.
ველოსპორტის განვითარებაში მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა 1972 წელს თბილისში აშენებულმა ცენტრალურმა ველოტრეკმა, რომელიც თავისი ტექნიკური მონაცემებით უტოლდებოდა იმდროინდელ მსოფლიოს საუკეთესო ტრეკებს. იმავე წლიდან რეგულარულად იმართებოდა პოპულარული საერთაშორისო ტურნირი საქართველოს ტელევიზიის პრიზზე, თბილისში ჩამოდიოდნენ პლანეტის უძლიერესი ველოსიპედისტე-ბი. ეს ტრადიცია 1989 წელს შეწყდა, მოგვიანებით კი, ეკონომიკური პრობლემების გამო, საქართველოში ველოსპორტის განვითარება მნიშვნელოვნად შეფერხდა.

ოლიმპიური თამაშები
III ადგილი
ომარ ფხაკაძე 1972


 მსოფლიოს ჩემპიონატი
I ადგილი
ომარ ფხაკაძე 1965

II ადგილი
ომარ ფხაკაძე 1969

პეტრე ჩევარდოვი 1979

III ადგილი
ომარ ფხაკაძე 1966

ემზარ გელაშვილი 1982

მსოფლიო ჩემპიონატი იუნიორებს შორის

I ადგილი
იური კაზაკოვი

II ადგილი
ოთარ მჭედლიშვილი

III ადგილი
მერაბ სურმავა